Niemal każdego dnia dokonujemy jakiś transakcji: w sklepie, w restauracji, na stacji benzynowej i wielu innych miejscach. Nie raz stojąc w kolejce do kasy, widzimy osobę, która płaci gotówką. Odlicza jeszcze ona niemal nic nie warte grosze. Wtedy niejednokrotnie w kolejce pojawia się irytacją. „Dlaczego to tak długo trwa? Dlaczego nie płaci kartą? Przecież jest szybciej.” Oczywiście, gdy jest to osoba starsza (głównie one na co dzień posługują się gotówką), mamy trochę więcej zrozumienia. Czy wiec, jako społeczeństwo powinniśmy przejść na system bezgotówkowy? Jakie niesie to za sobą zagrożenia? A jakie zalety? No i dlaczego światowe tendencję dążą do wyeliminowania gotówki?
Zacznijmy od tego, że Polska jak i większość państw obiera kierunek by znacznie ograniczyć transakcje gotówkowe, a końcowo wyeliminować gotówkę z systemu. Szwecja, jako pierwszy kraj na świecie zobligował się do usunięcia gotówki z gospodarki do 2030 r. Tą światową tendencje stara się utrzymać również Polska, w której od stycznia 2017 r. limit płatności gotówką został obniżony z 15 tys. euro, czyli około 65 tys. zł, do 15 tys. zł. Z kolei we Francji limit płatności gotówkowej wynosi jedynie 1.000 EURO. Władze uzasadniały to pod pozorem rzekomej walki z terroryzmem i praniem brudnych pieniędzy.
Podobnie niskie limity płatności gotówką obowiązują w innych krajach: w Belgii – 3.000 EURO, w Hiszpanii – 2.500 EURO, w Grecji 1.500 EURO, zaś we Włoszech – 1.000 EURO.
Jednocześnie takie kraje jak Wielka Brytania, Szwajcaria, czy też Niemcy, w ogóle nie ma żadnego limitu dla gotówki. Choć ten ostatni – Niemcy, wprowadzają pewne ograniczenia. Mianowicie od 2020 roku w Niemczech limit anonimowych transakcji gotówkowych w przypadku zakupu złota został obniżony do 2.000 EURO. Oznacza to, że Niemcy mogą nabyć anonimowo niewiele złota, tj. jedynie nieco ponad 1 uncję. Czyżby światowe mocarstwo wiedziało, że będzie duży popyt na złoto? O tym opowiem w kolejnym artykule.
Coraz większą popularnością cieszy się program „Polska Bezgotówkowa”. Dzięki niemu każda firma, która nie przyjmowała płatności kartą może dostać terminal przez 12 miesięcy za darmo. Program ma na celu upowszechnienie akceptacji płatności bezgotówkowych. Dodatkowo od wybuchy pandemii, Główny Inspektor Sanitarny w swoim Katalogu Zasad, które rzekomo mają pomóc w walce przeciwko koronawirusowi, wyraźnie zaznaczył: „Unikaj płatności gotówką, korzystaj z kart płatniczych“.
Nie muszę chyba dłużej przekonywać/pokazywać, że cały świat w tym również Polska dąży z czasem do likwidacji fizycznych pieniędzy. Gotówka jest dla państwa niewygodna, zwłaszcza, że zapewnia anonimowość i jej obrót jest znacznie trudniejszy w kontroli. Dlatego też zwykle pod hasłami nowoczesności, wygody i szybkości rządy wprowadzają plan stopniowej walki z tradycyjnym pieniądzem. Trudno się nie zgodzić również z argumentami, że taki ruch znacznie ograniczałby możliwości szarej strefy, prania brudnych pieniędzy czy sławetnego już argumentu „wspierania terroryzmu”. Choć jak dobrze wiemy dla chcącego nic trudnego.
Wiec, co tak naprawdę jest w tym złego? Jakie niesie to za sobą zagrożenia? No i dlaczego nam, jako obywatelom powinno zależeć na utrzymaniu gotówki, czyli utrzymaniu dotychczasowego status quo. Przedstawię wam, jakie obawy budzi to we mnie:
1. Niemal 100 % kontrola przez Państwo i banki. Wszystkie transakcje widoczne jak na dłoni. Może to prowadzić do wielu wypaczeń. Wyobraźmy sobie, że państwo stwierdzi, że za dużo wydajemy na alkohol i wyślę nas na przymusowy odwyk, że za dużo kupujemy „słodyczy” i zablokuje transakcję w cukierni. Gdy człowiek będzie słabo się żywić, może grozić mu brak wsparcia przez służbę zdrowia. Bank mając wgląd na każdą naszą transakcję, może stwierdzić, że jesteśmy „rozrzutni” i w konsekwencji nie dostaniemy kredytu hipotecznego. Oczywiście wszystko pod przykrywką „Twojego dobra”. Takich przykładów można mnożyć i mnożyć. Widząc, jaki panuje system oceniania w Chinach, może pobudzić to naszą wyobraźnie.
2. Jednostki niewygodne dla władzy mogą mieć automatycznie wyzerowane konta. Taka sama sytuacja w przypadku błędnych decyzji urzędniczych czy zajęć komorniczych. Może to doprowadzić do niemożności korzystania ze swoich pieniędzy.
3. Ograniczenie zarządzania własnymi pieniędzmi – brak możliwości przekazania ich z ręki do ręki. Wszystkie nasze wydatki muszą przejść przez bank – jest to znaczne ograniczenie naszych praw. Państwo chce wiedzieć skąd wynika każdy transfer.
4. Każda transakcja zostanie automatycznie opodatkowana – w żaden sposób nie będzie można się już obronić przed nieograniczonymi zakusami fiskalnymi władzy.
5. Brak możliwości wyjścia z systemu bankowego – w razie kryzysu finansowego, perturbacji geopolitycznych, czy też wojny, nie będziemy mieć możliwości pójścia do bankomatu i zabrania pieniędzy, aby je uchronić przed stratą. Nie mówiąc już o ucieczce za granicę z majątkiem.
6. Skrajne uprzywilejowanie banków, kosztem wszystkich innych podmiotów i przyznanie im ogromnej władzy w stosunku do każdego.
7. Dzięki likwidacji gotówki banki będą miały monopol na obsługę pieniądza, co może doprowadzić do prostego pobierania opłat z pieniędzy na koncie.
8. W przypadku załamania się systemów bankowości elektronicznej, braku prądu lub internetu tracimy cały swój dorobek życia, albo przez pewien czas brak dostępu do niego.
9. Ryzyko – wariant cypryjski – przymusowy skok państwa na pieniądze wszystkich obywateli do wysokości pewnej kwoty lub % tej kwoty. Nie będzie można się przed tym uchronić w żaden sposób. Nie wyjmiemy gotówki z bankomatu, bo jej nie będzie.
- Znacznie trudniej będzie ochronić kapitał przed inflacją.
Czy w Polsce powinniśmy się bać likwidacji gotówki i czy może to szybko nastąpić? Raczej nie. Daleka do tego droga. Nadal mimo rosnącej liczby kart, wg NBP w III kwartale 2018r. w PL było 40 mln różnych kart. W naszym kraju wykonaliśmy nimi 1,4 mld transakcji, co stanowi wzrost o 18,2% r/r., z czego 87,1% to transakcje bezgotówkowe. Wartość transakcji kartami wyniosła 185,9 mld zł, co stanowi 10% wzrost r/r. Wciąż jednak 50-60% wartości transakcji detalicznych przypada u nas na gotówkę. Dokładna wartość zależy od opracowania, ale z reguły mieści się w tym zakresie. Nie jest to może bardzo dużo, bo np. w Austrii w 2016 r. było to 85%, a na Malcie nawet 92%, ale do liderów nam daleko. Polacy lubią płacić za drobne zakupy kartami, ale przy większych kwotach wolą wybrać gotówkę z bankomatu. Dlatego do kompletniej likwidacji gotówki jest daleka droga. Lecz pamiętajmy, że jeżeli władza ogranicza wolność obywateli stopniowo, zazwyczaj ludzie nie buntują się i nie wychodzą na ulicę. Warto zwracać uwagę na ten trend. Ciekawą alternatywą dla takich rozwiązań są kryptowaluty – znajdziecie więcej informacji w następnym artykule J